ANG LIKOD NG BAKAL NA REHAS: WARDE NG DAVAO PENAL COLONY, IBINUNYAG ANG UMAALINGASAW NA SEKRETO NG OPERASYONG PAGPATAY SA MGA CHINESE DRUG LORDS

Niyanig ng isang matinding rebelasyon ang bulwagan ng Kongreso matapos humarap at magbigay ng panibagong affidavit si dating Colonel Herro Padilla, ang dating Superintendent o Warden ng Davao Penal Colony (Dapecol). Sa isang pagdinig na punumpuno ng tensiyon at emosyon, inilantad ni Padilla ang mapanganib at madugong operasyon na humantong sa pagpatay sa tatlong suspected Chinese drug lords—sina Tu Kin Ting, Wong Meng Ping (na kilala rin bilang Peter Wong), at Lin Yan (na tinawag ding Jackson Lee)—sa loob mismo ng kaniyang pasilidad noong 2016. Higit pa sa simpleng krimen, ang testimonya ni Padilla ay nagtuturo sa isang mastermind na may mataas na posisyon, na siyang nagbigay ng utos, nagbanta, at nagmaniobra sa karumal-dumal na insidente.

Ang pagbubunyag ni Colonel Padilla ay hindi lamang naglalantad ng isang madilim na kabanata sa kasaysayan ng pambansang piitan kundi nagpapakita rin ng matinding pagsubok sa integridad ng isang opisyal ng gobyerno na namili sa pagitan ng pagtatago ng katotohanan at pagprotekta sa sariling pamilya.

Ang Pagsuko sa Takot at Ang Kaligtasan ng Pamilya

Agad na binigyang-diin ng mga mambabatas ang pagbabago sa affidavit ni Padilla, na nakikipagsalungatan sa una niyang isinumite noong Agosto 27, 2024. Walang pag-aatubiling inamin ni Padilla ang kaniyang pagkakamali: “pinag-iingatan ko po yung aking personal safety and that of my family” [04:00:00]. Ang 64-taong-gulang na opisyal, na nakatakda nang magretiro sa Nobyembre [04:12:00], ay nagpaliwanag na ang kaniyang unang salaysay ay isang kasinungalingan, ginawa dahil sa matinding pressure at takot sa pamilya. Ang kaniyang desisyon na baguhin ang salaysay at ilabas ang katotohanan ay sinuportahan ng komite, na umapela sa kaniya na magretiro nang may “High Note” sa pamamagitan ng pagkooperasyon sa imbestigasyon [04:23:00].

Bilang overall in charge ng Dapecol mula 2015 hanggang 2018 [04:55:00], si Padilla ay ang pinakamataas na tagapamahala sa buong pasilidad. Iginiit ng mga kongresista, lalo na ni Congressman Johnny Pimentel, ang prinsipyo sa pangangasiwa na “the buck stops here” [05:53:00], na nangangahulugang lahat ng desisyon at utos, lalo na ang mga may kinalaman sa paglipat ng mga bilanggo at operasyon, ay kailangan dumaan o may pahintulot ng Warden. Sa madaling salita, imposibleng hindi niya malalaman ang mga nangyayari. Ang paglalahad ni Padilla ay nagbibigay-linaw kung bakit niya kailangan magsinungaling: ang takot ay mas matindi pa sa obligasyon.

Isang Operasyong Pinasok Nang Walang Facility

Nagsimula ang trahedya sa isang iregular na utos ng paglilipat. Noong 2016, tatlong suspected Chinese drug lords, na nahaharap sa kasong may kinalaman sa droga, ay inilipat sa Dapecol [06:34:00]. Mahigpit itong tinutulan ni Colonel Padilla dahil walang sapat na facilities ang kaniyang piitan para sa mga high risk at high profile inmates [07:00:00]. Sa katunayan, nagsumite pa siya ng dokumento na kumokontra sa transfer at nag-request ng pondo para sa isang super maximum facility [07:34:00]. Ipinunto niya na magastos para sa gobyerno ang transfer dahil ang mga Chinese nationals ay mayroon pang pending cases sa Muntinlupa City, at kailangan pa silang dalhin pabalik-balik para sa mga hearing [07:57:00].

Gayunpaman, itinuloy ang paglipat mula sa National Penitentiary. Sa Dapecol, sinigurado ni Padilla na ang mga Chinese national ay nakahiwalay sa mga Pilipinong bilanggo [07:45:00, 08:06:00]. Sa unang pagdinig, tinuligsa ni Congressman Pimentel ang salaysay ni Padilla na isang “Chief Commander” (pang-apat o panglimang antas na opisyal) ang nag-utos na ilipat ang dalawang pumatay (Leopoldo Tan at Andy Magdadaro) at ang tatlong biktima sa iisang selda, ang Cell 6 ng bartolina o solitary confinement [01:02:00, 01:51:00]. Ang paggalaw na ito ay nakita ng komite bilang malinaw na paghahanda para sa planong pagpatay, isang hakbang na imposible kung walang pahintulot mula sa pinakamataas, si Warden Padilla [03:37:00].

Ang Banta Mula kay Garma: “Huwag Mo Questionin, Baka Madamay Pamilya Mo”

Ang pinakamalaking pagbubunyag ni Padilla ay ang pakikipag-ugnayan niya kay CIDG Officer Rina Garma. Kinumpirma ni Padilla na nakausap niya si Garma sa pamamagitan ng cellphone ni inmate Jimmy Portaleza [02:32:00, 02:46:00]. Ang detalye ng tawag na ito ay kinorobora rin ng affidavit ni Portaleza.

Sa kanilang pag-uusap, ibinaba ni Garma ang kaniyang banta at utos: “May mga tao kami diyan na gagawa at huwag mo na questionin and whether you like it or not we will operate and do not interfere Baka madamay pa pamilya mo mag-cooperate ka na lang or mananagot ka sa amin” [02:54:00].

Para kay Padilla, naintindihan niya agad ang ibig sabihin ng “mag-operate”: ito ay tungkol sa pagpatay nung three Chinese nationals [02:59:00]. Ang katotohanan ay hindi na niya nagawang pigilan ang operasyon dahil sa takot at dahil din sa sinasabi niyang hindi siya kumilos kaya naman gumawa ng ibang “strategy” ang mga nasa likod ng plano, na ang layunin ay “blind” siya sa pangyayari [03:00:00, 03:26:00]. Ang mensahe ay hindi lamang isang simpleng abiso kundi isang matinding pagbabanta na nag-ugat sa takot at panggigipit. Inamin ni Padilla na hindi niya ginawa ang utos na patayin ang mga preso, kaya gumawa sila ng “another strategy” na ikinabubulag niya sa pangyayari, gamit ang mga inmate na sila Tan at Magdadaro bilang mga “aktor” sa operasyon.

Tinanong ni Congressman Abante kung bakit siya nagkaroon ng intense pressure sa sinabi ng isang babaeng opisyal. Ipinaliwanag ni Padilla na “Alam ninyo na merong mas malaking tao behind what Chief Garma said” [03:37:00]. Nang diretsong tanungin kung ang tinutukoy niya ay ang dating Pangulo, ang sagot ni Padilla ay “Yes Sir h Mr. Cher” [09:44:00]. Ang opisyal ng Bureau of Corrections ay naniniwala na ang kapangyarihan ni Garma ay nagmumula sa kaniyang malapit na koneksiyon sa dating Mayor ng Davao at Pangulo ng bansa [03:51:00].

Ang Tawag na “Job Well Done… Ginawang Dinuguan”

Ang pinakamabigat at pinakakontrobersyal na bahagi ng testimonya ay ang affidavit ng inmate-witness na si Leopoldo Tan. Sa harap ng Senior Deputy Speaker Dong Gonzalez, binasa ang sipi ng salaysay ni Tan na naglalarawan ng isang congratulatory phone call na natanggap ni Padilla.

Ayon kay Tan, habang naglalakad sila patungo sa investigation section, tumunog ang cellphone ni Superintendent Padilla [01:17:26]. Narinig ni Tan ang boses sa kabilang linya, na sinabi ang mga salitang, “Congrats superintendent Padilla job well done pero grabe yung ginawa mo ginawang dinuguan” [01:17:37]. Ang katagang “ginawang dinuguan” ay tumutukoy sa karahasan at pagiging marahas ng pagpatay sa mga Chinese drug lords.

Ngunit ang mas nakakagulat ay ang sumunod na rebelasyon ni Tan: naniniwala siyang ang kausap ni Padilla ay si Presidente Duterte dahil pamilyar siya sa boses nito [01:18:04]. Dagdag pa ni Tan, pagkatapos ng tawag, sinabi ni Padilla sa kaniyang kasamahan, “Tumawag si Presidente, nag-congratulate” [01:18:13].

Sa puntong ito, naging napakatindi ng tensiyon. Nang tanungin ni Gonzalez si Padilla kung naniniwala ba siya sa salaysay ni Tan, agad na nag-apela ang mga mambabatas na bigyan siya ng executive session. Ipinunto ni Senior Deputy Speaker Gonzalez na ang isyu ay “deeply” sensitibo at may kinalaman sa buhay ng pamilya ni Padilla [01:19:09], lalo na at nakatira sila sa Davao City. Dahil sa apprehension ni Padilla at pangako niyang “tell all” sa isang pribadong sesyon, pinahintulutan siyang magsumite ng karagdagang impormasyon doon [01:21:23].

Ang Pag-aantay ng Buong Bansa

Ang testimonya ni Colonel Padilla ay nagbukas ng isang malaking tanong tungkol sa state-sponsored extra-judicial killings at ang tunay na lalim ng operasyong ito. Ang pag-amin ni Padilla, na kinumpirma ang panggigipit at nagturo sa mas mataas na opisyal, ay nagbigay ng bigat sa mga akusasyon na ang pagpatay sa mga bilanggo ay isang top-down na operasyon.

Ang pag-amin ng Warden na alam niya ang plano ngunit hindi siya kumilos, at ang pagtatangkang ipasa ang responsibilidad sa isang mababang opisyal na sinasabing patay na, ay nagpapakita ng isang malalim at masalimuot na kuwento ng takot at korapsyon. Sa pakiusap ni Padilla na magbigay ng full disclosure sa likod ng saradong pinto ng executive session, nag-aabang ang sambayanan sa mga susunod na kabanata na inaasahang magbubunyag ng mas madilim at mas detalyadong katotohanan tungkol sa dinuguan na operasyon sa Davao Penal Colony. Ang paghahanap ng hustisya para sa mga biktima at ang pananagutan ng mga nasa likod ng utos ay nananatiling isang matinding hamon para sa Kongreso at sa buong bansa.

Full video: