“DUGO NG MGA SANGGOL, NASA KAMAY NILA!” Ama, Pinatunayang Inilipat ang Libingan ng Anak Matapos Mamatay sa “No-Hospital Policy”; SBSI Official, Binantaang Ipa-Contempt sa Patuloy na Pagsisinungaling

Ang ikalawang public hearing ng Senate Committee on Public Order and Dangerous Drugs noong Nobyembre 8, 2023, kaugnay sa mga alegasyon laban sa grupong Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI) at kanilang lider na si “Senor Agila,” ay hindi lamang naging isang pagdinig—ito ay naging isang napakahalagang reckoning o pagtutuos. Sa pangunguna ni Senador Bato Dela Rosa, ang sesyon ay nagbunyag ng mas nakagigimbal na mga detalye, lalo na patungkol sa mga namatay na sanggol sa loob ng Sityo Kapihan at sa tila walang katapusang panlilinlang at pag-iwas sa pananagutan ng mga opisyal ng organisasyon.

Ang naging tampok at pinaka-emosyonal na bahagi ng pagdinig ay ang testimonya ni Randolf Balbarino, isang ama at dating miyembro na labis na naapektuhan ng trahedya sa loob ng kulto. Ang kanyang karanasan ay naging pambihirang patunay sa mga matitinding paratang laban sa pamunuan ng SBSI.

Ang Pighati ng Isang Ama at ang Utos na Huwag Umiyak

Sa harap ng komite, inilahad ni Randolf Balbarino ang detalye ng pagkamatay ng kanyang anak noong Disyembre 2020. Emosyonal niyang isinalaysay kung paano lumalaban ang kanilang sanggol sa karamdaman, ngunit sa kasamaang-palad, ipinagbawal umano ni Senor Agila ang pagpapagamot sa bata sa mga ospital na nasa bayan [03:19]. Ito ang dahilan kung bakit tuluyang pumanaw ang kanyang anak, isang kapabayaan na nagbigay-daan sa galit na pahayag ni Senador Dela Rosa sa mga opisyal ng SBSI: “Kung lahat ng nangamatay na bata, namatay dahil sa kapabayaan, kung pareho sila ng sitwasyon ni Randolf… the blood of these children are on your hands.” [04:15]

Ngunit ang pighati ni Randolf ay hindi nagtapos doon. Matapos mamatay ang bata, inilarawan niya ang mas masahol pa na brainwashing na kinailangang harapin. Ayon sa kanyang nakakagimbal na kuwento, inorient sila na kapag may namatay, hindi sila dapat umiyak o malungkot, bagkus ay dapat silang maging masaya dahil ang namatay ay okay na at wala nang alalahanin [19:41]. “Ikaliligaya, natuwa ka,” ang turo sa kanila. Ito ay isang uri ng mental torture na nagpapakita ng matinding kontrol ng grupo maging sa pinakapribadong emosyon at damdamin ng kanilang mga miyembro.

Dagdag pa sa kalupitan, pinagbawalan din umano sila ni Senor Agila na lagyan ng krus ang libingan ng bata. Ayon kay Randolf, ipinagpilitan niya ang krus, ngunit ang pinayagan lamang ay ilibing ito kasama ng kabaong—hindi na nakatayo sa puntod [22:28].

Ang Paglipat ng Libingan, Pinatunayan ng DNA Test

Ang matinding pagdududa ni Randolf sa grupo ay lalo pang lumaki nang malaman niya na noong Mayo 2023, lihim na inilipat ng “Mga Agila” (tawag sa mga tagasunod ni Senor Agila) ang libingan ng kanyang anak patungo sa isang bagong sementeryo na hindi umano rehistrado [34:23]. Ang kanyang pagdududa ay nagtulak sa kanya upang magsumbong sa National Bureau of Investigation (NBI) noong Oktubre 11, 2023.

Ang pagdinig ay naghatid ng matinding validation o pagpapatunay para kay Randolf, salamat sa presensya ng NBI. Kinumpirma ni Atty. Barbaso ng NBI na noong Oktubre 14, 2023, nagsagawa sila ng exhumation o paghukay at DNA analysis sa labi ng bata [41:17]. Ang resulta, na inilabas bago ang mismong pagdinig: nagtugma ang DNA ng mga buto sa DNA ni Randolf Balbarino [41:53]. Ito ay nagpatunay na ang pamilya ay hindi lamang nakaranas ng pagkawala ng anak dahil sa kapabayaan, kundi pati ang kanilang libingan ay hindi iginalang at inilipat nang walang pahintulot. Ang NBI, sa kanilang ulat, ay tuluyang nagpawalang-sala sa sinasabi ng SBSI na walang naganap na paglipat.

Pagsisinungaling, Pagtatago, at ang Banta ng Contempt

Samantala, ang mga opisyal ng SBSI, lalo na si Secretary General Ching Lea Yamson, ay nagpatuloy sa kanilang tila sinadyang pag-iwas sa pananagutan. Paulit-ulit na isinagot ni Yamson ang mga katagang “Hindi ko po talaga alam” sa mga napakahalaga at basic na katanungan patungkol sa operasyon sa Sityo Kapihan.

Kabilang sa mga tanong na hindi niya nasagot ang mga sumusunod:

Sino ang namamahala o in-charge sa paanakan (maternity hall) o function hall na nagsisilbing lugar ng panganganak [08:18]?
Sino ang nag-appoint sa mga kumadrona (na dalawa sa tatlo ay Barangay Health Workers o BHWs) [09:29]?
Ano ang alam niya sa mga kaganapan sa paanakan, lalo’t ang kanyang opisina ay nasa taas lamang ng naturang function hall [26:57]?

Ang pagiging evasive o umiiwas sa sagot ni Yamson ay nagdulot ng matinding pagkadismaya kay Senador Dela Rosa. Matapos tanungin ni Senador Risa Hontiveros ang tungkol sa paanakan, si Dela Rosa ay bumaling kay Yamson at nagbanta ng matinding aksyon.

“Ching Lea Yamson, hindi ka pa nakulong sa baba, ‘di ba? Hindi ka pa na-cited in contempt? No? Hindi ka pa na-cited in contempt. Pero pag patuloy ka dito magsinungaling, 100% guaranteed ikukulong kita doon sa baba, i-cite in contempt kita!” [01:44]

Ang pagbabanta ay nagpapakita ng seryosong pagtingin ng komite sa tila pattern ng pagsisinungaling ng mga opisyal ng SBSI, na nagtatangkang ilihis ang pananagutan mula sa pamunuan, lalo na kay Senor Agila. Ang pagtanggi ni Yamson na magbigay ng certification sa NBI na wala silang records ng birth at death, dahil umano ay wala siyang “personal knowledge,” ay lalo pang nagpalaki sa pagdududa [44:04].

Ilegal na Sementeryo at Mandatory na Hati sa Kita

Hindi rin nakaligtas sa tanong ang iba pang alegasyon ng paglabag. Kinumpirma ni Mayor Tim Kang na ang sementeryo na ginawa sa loob ng Sityo Kapihan, na nasa isang protected area, ay walang kaukulang permit mula sa LGU [23:02]. Ipinunto ni Senador Dela Rosa na dapat doon inililibing ang mga namatay sa awtorisadong sementeryo sa Barangay Siring, ngunit itinanggi ng SBSI ang pananagutan.

Higit pa rito, ipinagtanggol ni Randolf Balbarino ang impormasyong ang mga mangingisda ay kinakailangang mag-remit ng 50% ng kanilang net income sa SBSI (sa kanilang “Ministry”) [46:12], isang obligasyon na tinawag niyang require o kinakailangan, hindi kusang-loob na donasyon. Kapag hindi sumunod, ang parusa ay restriction—hindi na papayagang mangisda at itatalaga bilang guwardiya o guardya sa fox hole [54:55]. Ang parusa na ito ay naglalagay sa pamilya sa kagutuman, at kinailangan nilang manghingi ng pagkain sa mga tindahan, samantalang ang mga opisyal ay masasarap ang pagkain sa kanilang White House [55:33].

Ang mandatoryong income sharing na ito ay mariing itinanggi ni Jeryn Kilario, ang Presidente ng SBSI [48:25]. Gayunpaman, nang tanungin siya kung saan nanggaling ang milyon-milyong ginastos para sa mga festival tulad ng Sinulog, iba-iba ang kanyang sagot—mula sa donation hanggang sa premyo at utang na binayaran [50:42]. Ang pagtanggi ng pamunuan sa malinaw na mandatory deduction ay lalo lang nagbigay-diin sa kanilang pagtatago ng totoong istruktura ng organisasyon.

Panawagan sa Katarungan at Pananagutan

Ang ikalawang pagdinig ay nagbigay ng malinaw na larawan: ang SBSI, sa pamumuno ni Senor Agila at mga opisyal nito, ay hindi lamang nagpapairal ng brainwashing sa kanilang mga miyembro, kundi nagpapahintulot din ng mga polisiya na direktang nagdudulot ng kamatayan sa mga inosenteng bata. Ang patunay ng NBI sa kwento ni Randolf Balbarino ay nagsilbing selyo ng katotohanan, na ang mga alegasyon ng exploitation at kapabayaan ay hindi lamang paratang kundi aktwal na naganap.

Sa huli, ipinunto ni Senador Hontiveros na walang sinuman ang makakatakas sa pananagutan. “Everyone is evading responsibilities and accountabilities, but at the end of the day, nobody can escape from this accountability kundi ‘yung mga officers ng Association na iyan. They will be made to answer for their decisions and actions” [01:03:44].

Ang Senado ay nagbigay ng mga assignment sa Department of Justice (DOJ) na magsumite ng papel tungkol sa tamang paraan ng paglilibing at ang kaukulang batas (Act No. 1458 at RA 5716) na may kinalaman dito, lalo’t ang Department of Health (DOH) ay hindi nagpadala ng kinatawan [01:03:16]. Sa patuloy na imbestigasyon ng NBI at sa paglabas ng mga matitinding patotoo, ang paghahatid ng hustisya para sa mga namatay na sanggol at sa mga biktima ng SBSI ay tila hindi na mapipigilan. Ang mga kamay na may bahid ng dugo ng mga bata ay malapit nang managot

Full video: