Isang Armas sa Tahanan ng Batas: Ang Nakakagimbal na Kapalpakan sa Seguridad

Ang pagdinig sa Kongreso, na dating isang pormal at seryosong pagtitipon para sa paghahanap ng katotohanan at pananagutan, ay biglang nabalutan ng matinding pagkabahala at galit matapos mabunyag ang isang nakakagulat na insidente: may isang pulis, na sangkot sa isang malaking kontrobersiya, ang nagdala ng isang baril—isang Kalibre .38—sa loob mismo ng bakuran ng Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang pangyayaring ito, na kinumpirma sa gitna ng matitinding pagtatanong nina Congressman Acop at Fernandez, ay hindi lamang naglantad ng malaking butas sa seguridad ng Kongreso kundi nagbigay-diin din sa tila talamak nang kawalang-ingat at paglabag sa protocol sa loob ng pambansang pulisya.

Ang sentro ng eskandalo ay si Police Staff Sergeant (PSSG) Danilo Desder, na isa sa mga itinuturing na resource person sa pagdinig. Ayon sa mga ulat na binanggit ng mga mambabatas, may nakuhang .38 caliber mula kay Desder. Ang higit na nakakabahala ay ang katotohanang nakalusot ang pulis at ang kanyang armas sa mismong entrance ng Kongreso [00:23]. Tanging nang dalhin na siya sa detention area—isang hakbang na isinasagawa sa mga pinaghihinalaang opisyal—doon lamang nakumpiska ang baril [00:30].

Nang tanungin ni Congressman Acop kung bakit niya ipinasok ang baril sa Kongreso, ang tugon ni PSSG Desder ay lalong nagpalala sa sitwasyon. Mariin niyang iginiit na ang baril ay isang “ebidensya” at dala niya iyon dahil hindi na siya makakauwi sa kanilang bahay [01:59]. Ang paliwanag na ito ay agad na kinuwestiyon ng mga mambabatas. Kung ito ay ebidensya, bakit ito nasa personal na pangangalaga ng isang pulis na nasa restrictive custody at hindi nakalagay sa nararapat na evidence custodian o evidence room [02:51]?

“Hindi ba pag ebidensya nandon sa evidence custodian, sa evidence room,” tanong ni Congressman Acop [02:51]. Ang mga salitang ito ay nagbigay-diin sa isang malaking paglabag sa standard operating procedure (SOP) ng pulisya. Ang kawalan ng tamang pangangalaga sa ebidensya, na umabot sa puntong “naiuwi pala ng mga pulis” [03:41], ay nagpapahiwatig ng isang mas malalim na problema sa loob ng sistema—isang problema kung saan ang integridad ng mga kaso ay nasa panganib dahil sa kapabayaan at, posibleng, sa malisya. Ang pagpapalusot ng isang baril sa Kongreso, aniya, ay tila nakahanay sa naunang isyu kung paanong ‘naiuwi din niya yung 27 million’ [03:41], na nagpapakita ng isang nakakalungkot na pattern ng pag-iresponsable at kawalan ng accountability.

Ang Bilyong Piso sa Gitna ng Pagsisinungaling: Sino ang Nagsasabi ng Totoo?

Ang isyu ng Kalibre .38 ay nagsilbing pambungad lamang sa mas malawak at mas kritikal na kontrobersiya: ang hindi pagkakaunawaan at, higit sa lahat, ang mga nagkokontrahanang pahayag tungkol sa kinaroroonan ng multi-milyong pisong evidence money. Ang pagdinig ay humantong sa isang masigabong pagtatanong tungkol sa kung saan matatagpuan ang malaking halaga ng salaping ebidensya na sangkot sa kaso.

Hinarap ni Congressman Acop sina PSSG Desder at Democrito, na nagbigay ng testimonya sa nakaraang pagdinig na ang pera ay “nasa DSOU” (District Special Operations Unit) [05:14]. Gayunpaman, binatikos ang kanilang pahayag matapos sabihin ni General Mariano, ang kanilang superyor, na ang pera ay “wala doon” [05:46]. Ang diretsahang kontradiksyon na ito ay nagbunsod ng isang emosyonal at kritikal na grilling mula sa mga mambabatas, na pilit na inuusig ang katotohanan.

“Sino nagsisinungaling? Ikaw o si General Mariano?” [06:01] paulit-ulit na tanong ni Congressman Acop. Ang mga sumasagot na pulis, kabilang si Desder, ay tila hindi kayang direktang banggitin ang pangalan ng kanilang superyor, na nagpapakita ng isang malalim na takot o, mas masahol pa, isang pagtatangka na protektahan ang isang chain of cover-up [06:37].

Nakiusap si Desder: “Sa ranggo ko po, your honor, hindi ko po kayang direktahin ng ganun po yung ganyan kataas na official po, your honor. Pasensya na po” [06:37]. Ang pahayag na ito ay lalong nag-udyok ng pagduda—ang pagtanggi na pangalanan ang nagsisinungaling ay tila isang di-tuwirang pag-amin na may itinatago [06:42]. Ang tanong na ‘Sino nagsisinungaling?’ ay nanatiling walang diretsahang sagot, nag-iiwan ng matinding pagkabahala kung gaano kalalim ang kawalan ng katotohanan sa loob ng kapulisan.

Pinalala pa ng isyu ng pera ang pagtatanong sa pagbili ng isang vault o lalagyanan. Nang tanungin si Kernel Gibara kung kailan binili ang “Bolt kernel,” hindi niya matandaan ang eksaktong petsa, kahit pa sinabi niyang nagkakahalaga ito ng P29,000 [07:17]. Ang tanong ay: kung wala pang vault, saan inilagay ang pera? Ang sagot: inilagay ito sa investigation room [07:37]. Muli, ang pahayag na ito ay binalikan sa testimonya ni General Mariano, na nagsabing “Wala yung pera doon” [07:46]. Ang paulit-ulit na kontradiksyon sa pagitan ng mga opisyal ay nagtatag ng isang nakakabahalang senaryo kung saan ang mahalagang ebidensya—ang bilyong-bilyong piso—ay naglalaho sa gitna ng magkakasalungat na pahayag ng mga taong dapat na siyang tagapangalaga nito.

Ang Chain of Command: Utos na Mali, Dapat Bang Sundin?

Ang pinakamalaking pagbubunyag sa pagdinig ay nagmula kay Deputy Majority Leader Congressman Erwin Tulfo. Matapos pakinggan ang mga paikot-ikot at nagkokontrahanang sagot, hindi nakapagpigil si Tulfo sa kanyang matinding obserbasyon: “In reality, Mr. Chairman, I think all these people are lying to their teeth” [08:30]. Ang pahayag na ito ay nagbigay-diin sa krisis ng katapatan na bumabalot sa kaso.

Ginamit ni Tulfo ang pagkakataong ito upang bigyang-diin ang pinakamahalagang aspeto ng organizational integrity: ang Chain of Command at ang Standard Operating Procedure (SOP) sa pagitan ng mga subordinate at superyor. Diretsa niyang tinanong si General Nartates, kung ano ang dapat gawin ng isang subordinate officer tulad ni Kernel Gibara kung alam niya na mali o iligal ang utos ng kanyang superyor na si General Mariano [08:59].

Ang tugon ni General Nartates ay nagbigay ng liwanag sa moral at legal na obligasyon ng bawat pulis. Kinumpirma niya na “Tama po ‘yun, your honor, kung merong utos na iligal or merong utos na in conflict with the certain policies or procedure ay ah dapat um magreklamo siya, either sa superior officer niya, direct superior, or he can ah go up, no, superior officer” [09:23].

Mas pinalalim pa ni Congressman Tulfo ang punto, na nagtanong kung ang isang pulis ba ay “Pwede ka ring hindi mo na sundin, dahil alam mo na mali yung instruction” [10:49]. Ang sagot ni General Nartates, “Tama po, your honor,” ay isang powerful statement [10:59]. Ito ay nagpapatunay na ang isang pulis ay hindi obligadong sumunod sa isang utos na malinaw na lumalabag sa batas o patakaran, at hindi sila mapaparusahan sa hindi pagsunod sa isang ilegal na utos.

Ang diskusyon na ito ay nagpapakita na ang problema ay hindi lamang sa pagtatago ng baril o pera, kundi sa pagkakawatak-watak ng core values ng PNP. Kung may nakababahala at maling utos mula sa superyor, at pinipili ng mga tauhan na manahimik at takpan ito, nagiging bahagi sila ng cover-up, na mas matindi pa kaysa sa orihinal na krimen.

Ang Implikasyon sa Tiwala ng Publiko

Ang insidente ng Kalibre .38 sa Kongreso at ang patuloy na pagsisinungaling hinggil sa milyong-milyong ebidensya ay nag-iwan ng malalim na sugat sa tiwala ng publiko. Ang mga pulis, na dapat ay tagapagtanggol ng batas, ay nagpapakita ng seryosong kawalan ng propesyonalismo, integridad, at pananagutan.

Ang paglusot ng baril sa seguridad ng Kapulungan ay isang wake-up call sa mga ahensyang nagpapatupad ng batas. Ang pagpapabaya sa paghawak ng ebidensya ay nagpapahamak sa case build-up at naglalagay sa alanganin sa pagkamit ng hustisya. Higit sa lahat, ang tila institutionalized culture ng pagtatakip at pagsisinungaling, kung saan ang mga subordinate ay natatakot na magsalita ng totoo laban sa kanilang superyor, ay nagpapahiwatig ng krisis sa liderato ng PNP.

Kung ang mga opisyal ay hindi mapagkakatiwalaan sa paghawak ng ebidensya at pagtugon sa katotohanan sa harap ng batas, paano pa natin sila mapagkakatiwalaan sa pagpapatupad ng kaayusan at kaligtasan ng publiko? Ang pagdinig na ito ay dapat maging simula ng isang malawakang paglilinis at pagpapatibay ng mga patakaran—hindi lamang sa paghawak ng ebidensya kundi pati na rin sa pagtataguyod ng culture of truth and accountability sa lahat ng antas ng pambansang pulisya. Ang ating mga mambabatas, sa pamamagitan ng pag-uusig sa katotohanan, ay nagpapaalala sa lahat: ang integridad ay hindi isang opsyon; ito ay ang core foundation ng serbisyo-publiko.

Full video: