LIHIM AT ILEGAL NA SEMENTERYO NG SBSI, BISTADO SA SURIGAO: BANGKAY NG BATA, NAHUKAY; AMA, UMIYAK SA KADAHILANAN NG KAMATAYAN NA IPINAGBAWAL SA OSPITAL

Isang Ocular Inspection, Nagbunga ng Nakakagimbal na Katotohanan

Nag-alab ang damdamin at nabigla ang sambayanan matapos mabunyag ang isang ilegal na sementeryo sa gitna ng pinaniniwalaang kuta ng Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI) sa Sitio Capihan, Socorro, Surigao del Norte. Ang nakakagimbal na pagtuklas na ito, na nangyari noong Sabado, Oktubre 14, 2023, ay bunga ng isang seryosong ocular inspection na pinangunahan ng matataas na opisyal ng pamahalaan at mga mambabatas, kasabay ang presensya ng mga tauhan ng Philippine National Police (PNP) at Armed Forces of the Philippines (AFP).

Hindi ito basta-bastang inspeksyon, kundi isang masusing paggalugad na layuning kumpirmahin ang mga seryosong alegasyon ng pang-aabuso at paglabag sa karapatang pantao sa loob ng cult na pinamumunuan ni ‘Senior Agila.’ Ang delegasyon ay pinamunuan mismo ni Senador Ronald “Bato” Dela Rosa, na Chairman ng Senate Committee on Public Order and Dangerous Drugs, at kasama niya si Senadora Risa Hontiveros, ang Chairperson ng Senate Committee on Women, Children and Family Relations, kasama si Surigao del Norte Governor Lyndon Barbers. Ang kanilang misyon ay lumampas sa inaasahan at nagbunga ng isang natuklasan na nagbigay-linaw at nagpakita ng malalang sitwasyon na matagal nang ikinukubli.

Ang Paghukay: Bangkay ng Bata, Sinasabing Biktima ng Pagbabawal

Sa mismong lugar, nasaksihan ni Senador Dela Rosa ang tinawag niyang “mas grave” na sitwasyon. Ito ang ilegal na sementeryo kung saan umano itinatapon ang mga labi ng mga miyembro na yumao. Ang rurok ng emosyon ay nangyari nang hukayin ang bangkay ng isang bata mula sa libingan, isang aksyon na nagbigay-bigat sa mga alegasyon laban sa grupo.

Ang batang lalaki, na anak ng isang miyembro na kinilalang si ‘Alias Dennis,’ ay sinasabing namatay noong 2021. Ngunit ang dahilan ng kamatayan ang nagpahayag ng matinding kawalang-katarungan: ayon sa ama, nagkasakit ang bata, ngunit mariing ipinagbawal ni ‘Senior Agila’ na dalhin ang pasyente sa lungsod para sa kaukulang medikal na atensyon. Ang pahayag na ito ay nagbigay-diin sa matinding kontrol na ipinapataw ng cult sa buhay ng mga miyembro, kahit pa ang nakataya ay buhay ng inosenteng musmos.

Sa isang emosyonal na sandali, nakita ni Dennis ang labi ng kanyang anak matapos ang matagal na panahon. Ayon sa kanyang salaysay, orihinal na inilibing ang bata sa ibang puntod, ngunit kalaunan ay inilipat sa sementeryong nabisto, at wala siya noong naganap ang paglilipat ng labi—isang pangyayaring nag-iwan ng matinding sakit at pagdududa sa kanyang puso.

Ang Nakakakilabot na Testimonya ng Ama at ang Pagsalungat ng SBSI

Sa harap ng mga opisyal, diretsahang inihayag ni Alias Dennis ang kanyang kalbaryo. Umiiyak at puno ng pagdurusa, inilahad niya ang detalye ng panganganak ng kanyang asawa at ang kalunos-lunos na kalagayan ng bata. “Gusto ko siyang… puntahan natin sa bayan para maospital ‘yung bata para mabuhay siya kasi tatlo na lang ‘yung anak ko, sir…” [14:58]. Ngunit sa tanong kung bakit hindi ito nadala sa ospital, ang kanyang sagot ay nakakabigla: “Kasi pinagbawalan, sir, pinagbawalan… Sabi ng asawa ko, bakit dadalhin pa natin ‘yung anak natin sa hospital? Andito naman ‘yung panginoon natin na si Senior Aguila.” [15:13]. Ang kanyang kawalang-magawa ay isang malinaw na indikasyon ng napakatinding pagtalima at kontrol na ipinapataw ng pinuno sa kanilang mga miyembro.

Gayunpaman, sa gitna ng matinding emosyon, may isang miyembro ng SBSI ang sumalungat sa testimonya ni Dennis. Ayon sa lalaking nagpakilalang may alam sa sitwasyon, mali umano ang date ng kamatayan na binanggit ni Dennis, at iginiit na hindi nangyari ang paglilipat ng bangkay. Idinepensa niya ang grupo sa pagsasabing mayroon silang first aider at registered nurse para sa mga emergency [12:02], at marami silang miyembro na ina-admit sa mga ospital sa Dapa at Surigao.

Ngunit ang pagtatanggi na ito ay agad na binalingan ng pag-amin tungkol sa ilegalidad ng libingan. Kinumpirma ng miyembro na naglibing sila ng bata nang walang kaukulang permit dahil “wala pa pong permit dito… naglibing na kami” [13:59]. Idinagdag pa niya na ang donation ng lupa para maging sementeryo ay “Ngayon lang to na-execute ‘yung donation” [14:14]. Ang pahayag na ito ay nagpapatunay na ang paggamit ng lugar bilang libingan ay ilegal at labag sa batas, na nagpapalakas sa mga alegasyon ng cover-up at paglabag sa regulasyon ng lokal na pamahalaan.

Ang Tindig ng Senador: Walang Kalaban Kundi ang Katotohanan

Hindi nag-atubili si Senador Bato Dela Rosa na ipahayag ang kanyang mga matitinding sentimyento. Diretsahan niyang hinarap ang mga miyembro at ipinaliwanag na hindi sila nagpunta doon bilang kalaban, kundi upang tuklasin ang katotohanan sa likod ng mga alingawngaw at alegasyon [19:59].

“Hindi kayo kalaban, hindi kayo kalaban kung hindi ninyo inunahan ‘yung batas. Kahit konting galit sa inyo wala ako. Kaya kami andito dahil gusto namin maklaro ‘yung katotohanan na mga alegasyon patungkol sa inyo dahil ayaw na namin sa katotohanan,” [19:41] mariing pahayag ni Senador Dela Rosa. Ang kanyang mensahe ay nakatuon sa pagpapahalaga sa batas at sa karapatang pantao.

Matindi ang kanyang naging pagbibigay-diin sa kapakanan ng kabataan. Binigyang-halaga niya ang karapatan sa edukasyon at ang karapatan ng mga bata na magkaroon ng magandang kinabukasan [21:19]. Ipinunto niya ang mga isyu tulad ng pagpapakasal ng mga menor-de-edad dahil umano’y pinagbabawalan silang lumabas at bumaba [20:14], isang malinaw na paglabag sa batas at karapatang pantao. “Basta kami, isulong ‘yung mga karapatan, karapatan sa bayan, katawan, katungod, human rights sa mga kabataan,” [18:51] dagdag pa ni Dela Rosa. Ang kanyang panawagan ay isang pakiusap na bumalik sa normal na pamumuhay, sumunod sa batas, at huwag ipagkait sa mga bata ang kanilang kinabukasan.

Ang presensya ni Senadora Hontiveros, na matagal nang tagapagtanggol ng mga karapatan ng kababaihan at kabataan, ay nagbigay-bigat din sa usapin. Ang kanyang interes sa kaso ay nakatuon sa pag-iwas sa pang-aabuso at pagtiyak na ang mga bata, babae, at pamilya ay hindi nagiging biktima ng cult o sinumang pinuno.

Implikasyon at Kinabukasan ng Kapihan

Ang pagbubunyag ng ilegal na sementeryo at ang nakakagimbal na testimonya ng ama ay nagbigay ng malaking dagok sa kredibilidad ng SBSI at sa kanilang pinuno. Ang paglabag sa mga regulasyon ng lokal na pamahalaan, partikular sa paglilibing, ay nagpapakita ng kanilang pagwawalang-bahala sa batas ng bansa. Ngunit higit pa rito, ang pagkamatay ng bata dahil sa pagbabawal sa medikal na atensyon ay nagpapakita ng potensyal na kriminal na pagpapabaya.

Ang isyu ay hindi lamang nagtatapos sa sementeryo. May mga katanungan din tungkol sa land ownership at ang papel ng Department of Environment and Natural Resources (DENR). Ipinaliwanag ni Senador Dela Rosa na ang kinabukasan ng komunidad sa Kapihan ay nakasalalay sa magiging desisyon ng DENR —kung ipagpapatuloy ba nila ang permit o iro-revoke ito [16:15].

Sa huli, ang pagbisitang ito ng Senado ay nagbigay ng matinding hamon sa SBSI. Ito ay isang paalala na walang sinuman ang above the law at ang karapatan ng tao, lalo na ng mga bata, ay dapat unahin bago ang anumang paniniwala o utos ng pinuno. Ang ocular inspection na ito ay hindi lamang nag-iwan ng isang visual evidence ng paglabag sa batas, kundi nagbigay rin ng tinig sa mga biktima, tulad ni Alias Dennis, na ngayon ay umaasa na sa wakas ay makakamit nila ang katarungan at kapayapaan sa kanilang mga anak. Kailangang masusing pag-aralan ang lahat ng ebidensya at testimonya upang masigurong hindi na mauulit ang ganitong mga trahedya sa anumang sulok ng bansa. Ang katotohanan ay lumabas na, at ngayon, ang batas at hustisya naman ang dapat magpatuloy.

Full video: