Impeachment Saga: VP Sara Duterte, Nahuling Nagpapanic—Ang Petisyon sa Korte Suprema, Patunay ba ng Matinding Takot sa Paglantad ng Kontrobersyal na Bank Accounts?

Sa isang sitwasyong lalong umiinit at nagiging sentro ng pambansang usapin, nagkaroon ng dramatikong pag-ikot ang kaso ng impeachment laban kay Vice President Sara Duterte. Mula sa tila walang-ingat at matapang na paghamon sa paglilitis, isang hindi inaasahang hakbang ang ginawa ng Bise Presidente: ang pag-apela sa Korte Suprema para ipatigil ang buong proseso. Para sa mga kritiko at tagamasid, ang desisyong ito ay hindi lamang isang legal na hakbang kundi isang malinaw na senyales ng “panic mode” na may mas malalim at mas kontrobersyal na dahilan.

Ang sentro ng pag-igting ay nakatutok hindi lamang sa labanan ng mga batas at konstitusyon kundi sa isang matinding labanan para sa katotohanan—at sa likod ng lahat, ang usapin ng mga umano’y bank accounts na matagal nang pinaghihinalaan.

Ang Tense na Tug-of-War: Kongreso vs. Senado

Ang pag-akyat ng impeachment complaint sa Senado ay hindi naging madali. Matapos maipasa ang ikaapat at pinagsama-samang impeachment complaint, tiniyak ni Batangas Second District Representative Atty. Jinky Bitrix Luistro na ang proseso ay dumaan sa masusing pag-aaral at sinunod ang lahat ng panuntunan ng Konstitusyon at ng Kongreso [00:58].

Sa isang mapangahas na pahayag, hindi nagpigil si Congresswoman Luistro na hamunin ang Senado, partikular si Senate President Chiz Escudero, na aksyunan na ang reklamo. “We did our duty, we follow the rules, we upheld the constitution. Now it is time for the Senate to do theirs,” mariin niyang iginiit [01:40]. Ayon kay Luistro at iba pang kongresista, ramdam nila ang pag-aabang ng mga tao sa kanilang distrito na magsimula na ang paglilitis—isang pagpapatunay na ang isyu ay hindi lamang usapin ng pulitika kundi ng pambansang interes at pananagutan [01:34], [01:48].

Gayunpaman, si Senate President Escudero ay tila nagpapakita ng pag-iingat, o kung hindi man ay pagiging maingat. Sa gitna ng panawagan ni Senador Koko Pimentel na simulan na ang paglilitis “forthwith” (agad), iginiit ni Escudero na kailangan muna niyang konsultahin ang kanyang mga kasamahang senador tungkol sa kanilang availability [02:06]. Higit pa rito, mariing tinutulan ni Escudero ang mungkahi na simulan ang trial habang recess, dahil aniya, ito’y maaaring maging katanungan sa Korte at salungat sa “prudence as they say is the better part of Valor” [03:09].

Ang pag-iingat na ito ni Escudero ay nakita ng mga tagasuporta ng impeachment bilang pagpapaliban. Ang Kongreso, sa pamamagitan ni Luistro, ay nagdepensa sa desisyon nilang gumawa ng ikaapat na complaint. Ipinaliwanag niya na ang naunang tatlo ay walang 1/3 na suporta ng House members, na nangangailangan ng 60-araw na pagdinig sa Justice Committee—isang prosesong hahadlang sa pag-abot sa timeline at posibleng maging dahilan para maabutan ng “one-year bar” o prescription period [09:43], [10:00]. Ang ikaapat na reklamo, na may suporta ng 215 miyembro, ang tanging paraan para “maisalba” ang proseso ng impeachment [10:44].

Ang SC Petition: Mula sa Katapangan Patungong Desperasyon?

Ang pinakamalaking pagbaligtad sa naratibo ay dumating nang makumpirma na si VP Sara Duterte mismo ay nagpetisyon sa Korte Suprema upang kuwestiyunin ang proseso [04:08]. Naghahain ng temporary restraining order (TRO) at permanent injunction, kinukuwestiyon ni Duterte ang legalidad ng House action, kabilang ang paglabag umano sa “one-year bar” o ang panuntunan na isang impeachment lamang ang maaaring i-file laban sa isang opisyal sa loob ng isang taon [04:36].

Ang hakbang na ito ay kaagad na tiningnan ng marami—lalo na ng naglabas ng ulat na ito—bilang isang pag-amin. Matatandaang si VP Sara ay nagpakita ng labis na kompiyansa at tila walang-takot sa impeachment, na mayroong mga pahayag na mas mahirap pa raw mawalan ng boyfriend o girlfriend kaysa sa harapin ang impeachment [26:37]. Ngunit ang paglapit sa Korte Suprema para humingi ng pagpapatigil ay naglantad ng matinding pagbabago sa kanyang paninindigan.

Ayon sa mga obserbasyon, kung wala kang tinatago, at kung alam mong walang ebidensya laban sa iyo, haharapin mo ang paglilitis upang mapahiya ang mga nag-aakusa. Ngunit ang desisyong pigilan ito ay nagpapahiwatig na may matinding problemang legal na kinakaharap ang Bise Presidente [28:33]. Ito ay nagpapakita ng “panic mode” ng kampo ng Bise Presidente [28:25].

Ang Tago at Tunay na Dahilan: Ang Bank Accounts

Ano nga ba ang tunay na pinagmulan ng matinding takot na ito? Ang matalim na pagbabatikos sa ulat na ito ay tumuturo sa isang masalimuot na isyu: ang mga bank accounts.

Ipinaliwanag ng mga tagapag-ulat na ang pangunahing banta sa Bise Presidente ay ang intensyon ng mga House prosecutor na ilabas ang mga subpoena para ipresenta ang lahat ng bank accounts na nabanggit sa House hearing [23:22]. Ito ang magiging ‘hubad’ na katotohanan na posibleng magpalabas ng mga halaga ng pera at pag-aari na salungat sa imahe ng pagiging simple na matagal nang ipinakita ng pamilya Duterte [27:59].

Ang mas nakakagulantang na detalye ay ang umano’y pag-amin ni VP Sara tungkol sa pag-iral ng mga ito. Base sa mga ulat (tulad ng mula sa mainstream media at ANC) na ipinakita sa video, sinasabing inamin ni Duterte na: “I check, they exist but not mine” [21:26]. Sa madaling salita, kinumpirma niya na totoo ang mga bank accounts, at nakapangalan pa sa kanya, ngunit idineny niya na siya ang nag-ari o nagbukas ng mga ito [22:19], [22:44].

Ang Panganib ng ‘Denial and Alibi’: Isang Mahinang Depensa

Sa pananaw ng batas, ang depensang “Hindi akin ‘yan, pero nakapangalan sa akin at hindi ko alam kung sino ang nagbukas” ay isang napakahinang depensa, na kilala bilang “denial and alibi” [24:17]. Ayon sa mga abogado, natural lamang sa sinumang inakusahan ang mag-deny at magpalusot. Ngunit sa isang kasong tulad ng impeachment, kung saan ang ebidensya ay magmumula sa mga opisyal na dokumento (bank accounts) na legal na nakapangalan sa iyo, ang simpleng pagtanggi ay hindi sapat [24:48].

Ang tanong na bumabagabag sa lahat ay: Paanong makakabukas ng bank account sa isang bangko na nakapangalan sa iyo, nang wala kang kaalaman o presensya [27:15]? Ang konsepto ng pagbubukas ng personal na bank account ay nangangailangan ng personal na pagpapatunay. Ang paggiit na hindi niya alam kung sino ang nagbukas nito ay isang “weak defense” na madaling mababasura kung ang mga opisyal na papeles ng pagbubukas ay maipipresenta sa impeachment court [27:32].

Ang ganitong uri ng paglilitis ay hindi bago sa kasaysayan ng Pilipinas. Ang kaso ni VP Sara ay ikinukumpara sa mga nakaraang matataas na impeachment proceedings:

Impeachment ni Erap: Ang kontrobersyal na Belarde envelope na ayaw pabuksan sa Senado, na naging mitsa ng pag-alis ng mga prosekutor [31:02].
Impeachment ni CJ Corona: Ang paglantad ng kanyang mga dollar accounts na nagpahubad sa kanyang financial status [31:11].

Sa bawat kaso, ang pagpigil o paglilitaw ng mga bank accounts ang naging sentro ng kontrobersiya. Sa kaso ni Duterte, ang layunin ng mga nag-uulat ay malinaw: kapag ang mga bank accounts na ito ay naipresenta sa publiko, lalabas ang totoong kalagayan ng kanilang yaman, na salungat sa sinasabing ‘mahirap lang’ sila o ang sapatos ni dating Pangulong Duterte na sira na ang suwelas [28:06].

Pagtatapos: Impeachment, Hindi Mapipigilan

Ang hakbang ni VP Sara sa Korte Suprema ay nagpapakita ng kanyang huling pagtatangka na pigilin ang proseso. Nauna na niyang ginamit ang ilang puwersa—mula sa pagpapapirma sa Iglesia Ni Cristo para mag-rally, hanggang sa paggamit umano kay Escudero para mapabagal ang pag-aksyon—ngunit ang lahat ay tila hindi umubra [31:38], [32:04], [32:32].

Ang petisyon sa Korte Suprema, bagama’t isang legal na opsyon, ayon sa mga obserbasyon, ay hindi magiging permanenteng pader laban sa impeachment. Kung papayagan ang paglilitis, tuloy ang pagdinig, at tuloy ang paglantad ng mga sensitibong impormasyon.

Ang impeachment laban kay VP Sara Duterte ay lumampas na sa usapin ng pulitika; ito’y naging isang labanan ng pananagutan, katotohanan, at tadhana ng isang opisyal na pinangalanan sa kontrobersyal na mga bank accounts na kanyang inaming “nag-e-exist.” Ang susunod na kabanata sa Senado, kung saan mahuhubaran ang lahat, ang magtatakda ng kanyang kapalaran.

Full video: