Himala o Hokus-Pokus? Ang Di-Maikubling Lihim ni VP Sara Duterte sa P112M na Gastos sa 11 Araw, Nabunyag; Impeachment, Tiyak na Isasalang sa Senado!

Sa isang iglap, tila nagising ang sambayanang Pilipino sa isang matinding pagbubunyag na yumanig sa pundasyon ng tiwala sa pamahalaan. Ang dating tila hindi matitinag na imahe ni Bise Presidente Sara Duterte, anak ng kontrobersiyal ngunit minamahal na dating Pangulong Rodrigo Duterte, ay tila nabahiran ng matinding pagdududa, matapos pumutok ang iskandalo sa paggamit ng Confidential and Intelligence Funds (CIF). Ang mga alegasyon, na sinimulan ng isang matalas na kritisismo, ay naghatid sa bansa sa isang legal at pulitikal na labanan na kasalukuyang nakatutok sa pinto ng Senado.

Mismong ang batikang TV host at respetadong kolumnistang si Ramon Mon Tulfo ang nagbigay-daan sa paglalantad ng matinding lihim na ito. Sa kanyang mapangahas na pahayag, hindi nagpigil si Tulfo sa pagpapakita ng kanyang galit at pagkadismaya. Direkta niyang binatikos ang Bise Presidente, na sinabing: “Masyado tayong winalanghiya ng babaeng ito. Ginago ang taong bayan sa kanyang accounting ng Confidential and Intelligence Funds o CIF.” Ang sentimyentong ito ay hindi lamang isang simpleng akusasyon, kundi isang emosyonal na panawagan na nagpakita ng tindi ng pagkadismaya ng isang taong naging malapit sa nakaraang administrasyon.

Ang pinakamalaking katanungan na bumabagabag sa publiko ay ang tila imposibleng bilis ng paggastos ng Confidential Funds. Ayon sa datos na binanggit ni Tulfo, nagawa umano ni VP Sara na ubusin ang P112 milyon sa CIF sa loob lamang ng 11 araw [01:18]. Ang ganitong kalaking halaga sa napakaikling panahon ay labis na nagdulot ng pagdududa, lalo pa’t ang mga recipients o tumanggap ng pondo ay sinasabing “non-existent o gawa-gawa lamang.” Ang pahayag na ito ay nagbigay ng kulay sa isyu at nagpahiwatig ng isang tila mapanlinlang na pamamaraan ng paggamit ng pondo ng bayan.

Kasabay ng pagbubunyag ni Tulfo, lalo pang lumalim ang kontrobersiya matapos sumingit ang mga opisyal mula sa Kamara de Representantes. Isiniwalat ni House Deputy Majority Leader Paulo Ortega ang mas marami pang “suspicious names” na diumano’y nakaugnay sa kabuuang P612.5 milyong confidential funds na ginamit ng Office of the Vice President (OVP) at Department of Education (DepEd). Ang mga pangalang ito ay nakapaloob sa mga dokumentong isinumite sa Commission on Audit (COA), ngunit ang kanilang mga pangalan ay tila kinuha sa isang komedya. Tinawag ang ilan dito bilang ‘Team AOIM’ (kabilang ang mga pangalang Amoy Leo Fernan Amoy at Jog the Asim) at ‘Team Grocery’ (kasama ang mga pangalang Weberly Clear Pampano at Mico Harina Pattiting) [01:54].

Ang nakakatakot na detalye ay ang pagtiyak ni Ortega na ang mga pangalang ito ay walang anumang birth, marriage, o death records sa Philippine Statistics Authority (PSA) database [02:14]. Ang kawalan ng opisyal na rekord ng pag-iral ng mga indibidwal na tumanggap umano ng pondo ay nagpapahiwatig ng isang mas malaking suliranin. Ayon pa kay Ortega, ang mga anomalya na ito ay malinaw na nagpapahiwatig ng “a deliberate scheme to misuse public funds.” Ang tanong niya ay humahamon sa VP: “Kung ito ay hindi panloloko, bakit hindi nila maipaliwanag ng maayos?” [02:49]. Ang mga pahayag na ito mula sa mga mambabatas ay nagbigay-bigat sa akusasyon at nagbigay ng pormal na batayan sa mga alingasngas ng katiwalian.

Ngunit hindi lamang ang isyu ng pondo ang inungkat ni Mon Tulfo. Nag-iwan din siya ng isang personal at emosyonal na pahayag na nagkuwestiyon sa integridad ni VP Sara. Ayon kay Tulfo, ang pag-aalala diumano ni Sara sa kanyang ama, si dating Pangulong Digong, ay “pakitang tao lamang” [03:07]. Ibinahagi ni Tulfo na nasaksihan niya mismo ang “pambabastos” ng Bise Presidente sa kanyang ama, “up close and personal” noong siya ay special envoy to China. Ang pahayag na ito ay lalong nagpakita ng lamat sa relasyong pulitikal ng pamilya at nagdagdag ng isang personal na elemento sa pulitikal na tensiyon.

Dahil sa tindi ng mga akusasyon at pag-angat ng mga ebidensiya, tiyak na ngayon ang pag-arangkada ng impeachment proceedings laban kay VP Sara Duterte. Dito na pumapasok ang legal at pulitikal na kasanayan ng Senado, na kasalukuyang pinamumunuan ni Senate President Chiz Escudero.

Sa isang panayam, nilinaw ni Escudero ang mahalagang proseso na kailangang sundin. Para sa mga nagmamadaling isulong ang pagdinig, mariing ipinaliwanag ng Senate President ang mga patakaran ng Saligang Batas. Ayon sa kanya, ang Senado ay maaari lamang mag-convene bilang Impeachment Court kapag ang Kongreso ay nasa sesyon [22:20]. Kaya naman, ang pinakamaagang petsa na posibleng magsimula ang impeachment ay sa Hunyo 2, kasabay ng resumption ng sesyon [06:17].

Ang pagiging-prudent at pagiging-legalistik ni Escudero ay naglalayong protektahan ang proseso mula sa anumang ligal na kuwestiyon. Binigyan-diin niya na ang pagpilit na isagawa ang pagdinig habang naka-recess ang Kongreso ay labag sa batas. Aniya, ang mga nagtutulak nito ay tila “gustong sumabotahin ang impeachment” dahil binibigyan lamang nila ng “armas” ang nasasakdal na si Bise Presidente Duterte upang kuwestiyunin ang proseso sa Korte Suprema [06:34], [23:56]. Ang bawat hakbang ng Senado ay kailangang maging tumpak at sumusunod sa batas upang matiyak na ang magiging hatol ay hindi magiging null and void.

Gayunpaman, binigyang-diin ni Escudero na hindi ito nangangahulugan ng pagpapabagal o pagpapabor sa sinuman. Sa halip, ito ay bahagi ng pagiging “more prudent and more closely faithful to what the law provides” [24:04]. Ang mambabatas ay nagbabala sa House Prosecution Panel na gamitin ang mahabang panahon ng recess upang maghanda at patalasin ang kanilang ebidensiya. Aniya, hindi na nila papayagan ang anumang “delaying tactics” o pagpapaliban kapag nagsimula na ang paglilitis [09:11].

Ang mga kasalukuyang batas ng Kongreso ay nagpapahiwatig na imposibleng matapos ang impeachment trial bago matapos ang termino ng mga kongresista sa Hunyo 30 [07:26]. Matapos ang petsang ito, ang mandato ng mga prosecutor ay mag-e-expire, at kailangan silang muling i-authorize sa pagbabalik ng 20th Congress sa Hulyo 28. Dahil dito, ang aktwal na paglilitis ay inaasahang magsisimula lamang sa huling bahagi ng Hulyo o Agosto.

Malinaw ang mga tinutumbok ni Escudero: bagama’t may matinding pulitikal na presyon, ang Senado ay magiging isang legal na Impeachment Court na susunod sa nakasaad sa batas. Ito ay isang pagpapakita ng ‘checks and balances’ na tinitiyak na ang kapangyarihan ay hindi maaabuso [01:01:12].

Sa gitna ng kontrobersiya, nagawa pa ring ituloy ng Senado ang kanilang legislative agenda, kabilang ang paghabol sa mga mahahalagang panukalang batas gaya ng Right of Way Law at ang 99-Year Lease Law. Gayundin, may nakabinbin na kumpirmasyon ng mga miyembro ng Gabinete at mga opisyal na kailangang isalang ng Commission on Appointments [08:34].

Ang iskandalo sa Confidential Funds at ang kasunod na impeachment proceedings ay naglalagay kay Bise Presidente Sara Duterte sa pinakamabigat na pagsubok sa kanyang karera sa pulitika. Higit sa pulitikal na labanan, ang hinihingi ng taong bayan ay ang liwanag at ang buong katotohanan.

Ang mga seryosong alegasyon, mula sa P112 milyon sa 11 araw hanggang sa paggamit ng gawa-gawang pangalan na tila kinuha sa listahan ng groseri, ay nagbigay ng matinding pagdududa sa paghawak ng OVP sa pondo ng bayan. Sa huli, ang Kamara at ang Senado ang magiging susi sa pagtukoy kung ang mga alegasyon ay totoo, at kung ang tinatawag na “lihim” ay magtatapos sa pagpapatalsik, o sa isang malaking paglilinaw para sa Bise Presidente. Ang bansa ay naghihintay, at ang katotohanan ay tiyak na lilitaw sa nalalapit na paglilitis. Ang pagiging legal at mapagmatyag ng Senado ang magsisilbing depensa ng demokrasya, kasabay ng pagbibigay ng espasyo para sa katotohanan na siyang magiging huling magpapasya sa isyung ito. Ang paglalantad na ito ay hindi lamang isang simpleng ulat ng balita, kundi isang salamin ng mga isyu sa pulitika na humahamon sa bawat Pilipino na maging mapagmatyag at mapanuri.

Full video: